برای بافت طرح هایی با راپورت تاری بزرگتر از ۳۶ از مکانیزم تشکیل دهنه ژاکارد استفاده می شود. در این ماشین به علت آنکه می توان به تک تک نخ های تار بصورت جداگانه فرمان داد، امکان بافت های با تکرار تاری بسیار بزرگ میسر است و در واقع تکرار تاری می تواند شامل کلیه نخ های تار باشد.
بنابراین مکانیزم تشکیل دهنه ژاکارد مخصوص بافت یا پارچه های نقش دار است.
اصول کار مکانیزم تشکیل دهنه ژاکارد یک بالابر:
در این مکانیزم، هر نخ تار از داخل یک میل میلک (Heddle) عبور می کند و هر میل میلک از قسمت انتهایی پایین به یک وزنه، کش یا فنر برگرداننده وصل است.
هر میل میلک نیز به یک ریسمان ورد (Harness cords) به طول تقریبا ۵/۲ متر متصل می باشد. ریسمان ها از مسیر سوراخ هایی که در داخل تخته ریسمان (Comber cord) وجود دارد به ترتیب مشخصی عبور می کنند.
هر ریسمان از بالا به قلاب (Hook) ماشین ژاکارد وصل شده است. قلاب ها نیز از داخل سوراخ های تعبیه شده بر روی تخته قلاب عبور می کنند.
هر قلاب به یک میله فرمان افقی (سوزن) که در مقابل کارت فرمان قرار دارد و توسط تخته راهنمای سوزن ها هدایت می شود مربوط می گردد.
برای بالا بردن یک نخ تار باید در کارت طرح و در مقابل میله فرمان مربوطه یک سوراخ وجود داشته باشد. بنابراین هنگامی که کارت طرح در برابر سوزن قرار می گیرد، انتهای سوزن در اثر فشار فنر انتهایی به داخل سوراخ کارت طرح وارد می شود و در نتیجه قلاب متصل به آن در مسیر بالابر (چاقو) قرار می گیرد.
با بالا رفتن بالابر، قلاب و ریسمان و نخ تار داخل میل میلک متصل به ریسمان نیز به بالا کشیده می شود و نخ تار در دهنه بالا قرار می گیرد.
هنگام تعویض دهنه و با پایین آمدن بالابر وزنه یا فنر انتهای میل میلک نخ تار را به حالت اولیه خود باز می گرداند.
اگر در کارت طرح و درمقابل سوزن مورد نظر سوراخی وجود نداشته باشد، آنگاه سوزن به کارت برخورد کرده و توسط آن به عقب رانده می شود. با حرکت سوزن به عقب، قلاب مربوط به آن از سر راه بالابر کنار رفته و در نتیجه هنگام حرکت بالابر به سمت بالا قلاب در پایین باقی می ماند و نخ تار مربوطه در دهنه پایین قرار می گیرد.
هر کارت طرح روی سیلندر فرمان برای بافت یک پود از طرح بافت است و به تعداد پودهای تکرار بافت، کارت وجود دارد که به هم متصل شده اند.
در نتیجه سیلندر فرمان که عموما دارای ۴ طرف است شامل ۴ کارت است و سرعت آن یک چهارم دور میل لنگ ماشین بافندگی خواهد بود.
پس از بافت هر پود، سیلندر فرمان به سمت عقب حرکت می کند و به اندازه یک چهارم می چرخد تا کارت جدید مقابل سوزن ها قرار بگیرد.
هر قلاب دارای یک سوزن است و ظرفیت ماشین ژاکارد با تعداد قلاب های آن بیان می شود که تعداد قلاب ها می توانند با توجه به نوع ماشین و کاربرد آن ۴۴۸، ۸۹۶، ۱۳۴۴، ۲۶۶۸ و یا حتی بیشتر باشد.
اصول کار مکانیزم تشکیل دهنه ژاکارد دو بالابر:
اگر زمان کار دستگاه بافندگی ژاکارد نسبت به چرخش میل لنگ در نظر گرفته شود باید کار آن در پنج شانزدهم دور میل لنگ انجام شود. به عبارت دیگر، در این زمان باید کارت فرمان به سوزن ها برخورد کند و انتخاب قلاب ها برای پود بعدی انجام شوند.
این عمل در ژاکاردهای یک بالابر انجام می شود اما با بکار بردن ژاکاردهای دو بالابر می توان در مقدار این زمان صرفه جویی کرد و در نتیجه سرعت ماشین بافندگی را افزایش داد.
در ژاکاردهای دو بالابر، دو قلاب وظیفه دارند که یک میل میلک (یک نخ تار) را حرکت دهند و در زمانی که یکی از قلاب ها عمل می کند، قلاب دیگر در حالت سکون و آماده دریافت فرمان برای پود بعدی است.
در نتیجه ژاکارد دو بالابر یک سیکل کامل را بعد از ۲ دور میل لنگ (بافت رفتن دو پود) انجام می دهد و نسبت حرکتی آن به ماشین بافندگی مانند دابی دو بالابر ۱ به ۲ است و به این روش در زمان انتخاب قلاب ها صرفه جویی شده و ماشین سریعتر عمل می نماید.
ماشین های ژاکارد دو بالابر خود به دو نوع ماشین ژاکارد با دهنه باز و ماشین ژاکارد با دهنه نیمه باز تقسیم می شوند.
دستگاه ژاکارد با دهنه نیمه باز:
در دستگاه ژاکارد با مکانیزم دهنه نیمه باز، نخهای تاری که باید چند پود متوالی در بالا باقی بمانند پس از هر بار پودگذاری کاملا به پایین نمی آیند بلکه توسط بالابری که به پایین می آید فقط تا نیمه ارتفاع دهنه به پایین می آیند و مجددا توسط بالابر دیگری که بالا می رود به بالا کشیده می شوند.
دستگاه ژاکارد با دهنه باز:
در ژاکارد با دهنه باز، نخهای تاری که مطابق طرح بافت باید چند پود متوالی در بالا قرار گیرند پس از هر بار پودگذاری پایین نمی آیند بلکه همچنان در بالا باقی می مانند. در نتیجه، نسبت به ماشین با دهنه نیمه باز، از حرکت بی فایده قلاب ها و نیز از وارد شدن کشش بی مورد به نخهای تار جلوگیری می شود.
